ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Ειδικός Υπογραμμίζει την Παγκόσμια Αφοπλιστική Πορεία, Ηγεσία του Καζακστάν
ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ – Η Τρίτη Συνάντηση των Κρατών Μερών (3MSP) στη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων (TPNW) στη Νέα Υόρκη από τις 3 έως τις 7 Μαρτίου, υπογράμμισε τόσο την πρόοδο όσο και τις προκλήσεις στον παγκόσμιο αφοπλισμό. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα The Astana Times, η ειδικευμένη Γκάουκαρ Μουχατζανόβα μίλησε για την εφαρμογή της συνθήκης, το εξελισσόμενο γεωπολιτικό τοπίο και τον ρόλο του Καζακστάν στην προώθηση των προσπαθειών για τον μη πυρηνικό πλησιασμό.Η Μουχατζανόβα, διευθύντρια του Προγράμματος Διεθνών Οργανισμών και Μη Εξαπλώσεως (IONP) στο Κέντρο της Βιέννης για τον Αφοπλισμό και την Μη Εξάπλωση (VCDNP) και πρόεδρος της Ιαπωνίας για έναν Κόσμο χωρίς Πυρηνικά Όπλα, τόνισε ότι καθώς τα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα ενισχύουν τις πολιτικές αποτροπής, η διατήρηση της ορμής στον αφοπλισμό απαιτεί ισχυρότερες νομικές υποχρεώσεις και σταθερή πολιτική βούληση.
Η συνθήκη, που εγκρίθηκε το 2017 και τέθηκε σε ισχύ το 2021, είναι το πρώτο νομικά δεσμευτικό μέσο που απαγορεύει τα πυρηνικά όπλα. Παρόλο που μερικοί κριτικοί την απορρίπτουν ως συμβολική, η Μουχατζανόβα υπογράμμισε ότι η συνθήκη επιβάλλει συγκεκριμένες νομικές υποχρεώσεις.
Οι συμβαλλόμενες στη συνθήκη μεριδίουν να μην αναπτύξουν, να ελέγξουν, να παράγουν, να αποκτούν, να κατέχουν ή να απειλήσουν να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα. Απορρίπτουν οριστικά οποιοδήποτε ρόλο για τα πυρηνικά όπλα στην εθνική τους ασφάλεια, σημαίνοντας ότι δεν ωφελούν από την επέκταση της πυρηνικής αποτροπής, αντίθετα με τις χώρες σε στρατιωτικές συμμαχίες που το επιτρέπουν. Αυτή η απόρριψη βοηθά στη μείωση της σημαντικότητας των πυρηνικών όπλων στη διεθνή ασφάλεια. Καθώς περισσότερες χώρες προσχωρούν και απορρίπτουν αναμφισβήτητα το ρόλο των πυρηνικών όπλων στην ασφάλειά τους, η συνολική τους σημασία μειώνεται περαιτέρω.
Η αποτελεσματικότητα της συμφωνίας εξαρτάται από τη διεύρυνση της συμμετοχής της και την ενίσχυση της πολιτικής της βάρους. Ενώ οι κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να συμμετάσχουν, υπογράμμισε τη σημασία της διατήρησης πιέσεων εντός άλλων δομών, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης Μη Διάδοσης (NPT), όπου τα πέντε κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα είναι νομικά υποχρεωμένα να διεξάγουν διαπραγματεύσεις για τον αφοπλισμό πυρηνικών όπλων.
Ωστόσο, η Μουχατζανόβα σημείωσε ότι η καθιερωσή του αφοπλισμού των πυρηνικών όπλων δεν είναι μια άμεση πραγματικότητα. Αντιθέτως, αυτή είναι μια κρίσιμη στιγμή για να εξετάσουμε τα μαθήματα των λίγων αφοπλισμένων χωρών και πώς αυτές επιδεικνύουν την αναστρεπτικότητα αυτής της απόφασης.
Η Μουχατζανόβα ανέφερε ιστορικά παραδείγματα αφοπλισμού για να τονίσει τις συνθήκες που απαιτούνται για την αναστρεπτικότητα της πυρηνικής απορρίψεως.
Η Καζακστάν, που κληρονόμησε αλλά δεν ανέπτυξε το πυρηνικό της αποθεματικό, ακολούθησε διαφορετική πορεία. Το Σαουθ Άφρικα είναι το μοναδικό κράτος που ανέπτυξε το δικό του απόθεμα και στη συνέχεια το διέλυσε (…) Έκανε την πολιτική του απολύτως αδύνατη πολιτικά για την χώρα να αναθεωρήσει τη θέση της σχετικά με τα πυρηνικά όπλα,” είπε, επισημαίνοντας τα τεχνικά και ιστορικά μέτρα που εξασφάλισαν την απόφασή του να παραμείνει οριστική.
Η Μουχατζανόβα τόνισε ότι η ενίσχυση του διεθνούς συστήματος είναι επιτακτική περισσότερο από ποτέ. Το Καζακστάν και τα κράτη που συμφωνούν με αυτόν παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση του κράτους δικαίου, επιδεικνύοντας ότι η ασφάλεια μπορεί να επιτευχθεί μέσω νομικών διακρατικών πλαισίων αντί για τα πυρηνικά αποθέματα ή τις επεκταμένες συμφωνίες αποτροπής.
Το Καζακστάν έχει βρεθεί στο προσκήνιο της αντιμετώπισης των ανθρωπιστικών συνεπειών των πυρηνικών όπλων, ιδίως στη βοήθεια προς τα θύματα και στην αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς από παλιές δοκιμές. Αυτά τα ζητήματα ήταν κεντρικά στις συζητήσεις στην πρόσφατη συνάντηση.
Η Μουχατζανόβα υπογράμμισε ότι η διατήρηση διπλωματικών δεσμών δεν πρέπει να γίνει εις βάρος της καταδίκης επικίνδυνων ρητορικών.
Καθώς οι στρατηγικές αποτροπής με πυρηνικά όπλα γίνονται πιο εδραιωμένες, η Μουχατζανόβα υπογράμμισε ότι τα μη πυρηνικά κράτη δεν πρέπει να αποδεχθούν παθητικά αυτήν την πορεία. Αντίθετα, ως σύμμαχοι, έχουν μια επιπλέον ευθύνη να συνεχίσουν να πιέζουν για τον αφοπλισμό.
Η δράση της Μουχατζανόβα υπογραμμίζει τη σημασία της αντίδρασης των χωρών που δεν διαθέτουν πυρηνικά όπλα. Η συλλογική δράση παραμένει ένα ισχυρό εργαλείο και πρέπει να διατηρηθεί η διπλωματική συνεργασία για την απόρριψη επικίνδυνων ρητορικών.
Κοινή δράση είναι απαραίτητη για την καταδίκη συμπεριφορών που υπονομεύουν τις μη ροή πυρηνικών κανόνων. Οι πολιτικές ευαισθησίες μπορεί να εμποδίσουν ορισμένα κράτη να αντι
