Γιατί το κοινοβούλιο, όχι η κυβέρνηση, πρέπει να ελέγχει τον προϋπολογισμό — Ο οικονομικός Behzod Khoshimov εξηγεί
Η βασική λειτουργία του Κοινοβουλίου είναι να καθορίζει πόσους φόρους να εισπράττει, από ποιους και πώς να κατανέμει τα δημόσια κονδύλια, δηλώνει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Behzod Khoshimov. Σε συνέντευξή του με το Kun.uz, συζητά τον ρόλο των δημοκρατικά εκλεγμένων κοινοβουλίων και την επίδρασή τους στην οικονομική ανάπτυξη.Ένας από τους κύριους λόγους πίσω από την παγκόσμια πρόοδο των τελευταίων αιώνων είναι η μεταστροφή της παραδοσιακής διακυβερνητικής λειτουργίας των κρατών, η οποία είχε καθιερωθεί για χιλιετίες. Οι κυβερνήσεις και τα δικαστήρια υπήρχαν από την αρχαιότητα, αλλά ο τρίτος κλάδος εξουσίας – τα κοινοβούλια – άρχισαν να παίρνουν μορφή στα μοντέρνα όριά τους κυρίως στον 17ο αιώνα.
Σύμφωνα με τον Khoshimov, από οικονομική άποψη, μία από τις κύριες λειτουργίες του κοινοβουλίου είναι να αποφασίζει πού και πώς να κατανείμει τους κοινωνικούς πόρους.
“Ιστορικά, οι κοινωνίες έχουν φτάσει σε συμφωνία: το προϋπολογισμός που συλλέγεται από τους φόρους θα πρέπει να διατεθεί συλλογικά. Απλώς, φανταστείτε μια χώρα με τα έξοδά της – όπως η διασφάλιση της ασφάλειας, η προστασία των πάρκων και των δασών κ.λπ. Το κύριο στοιχείο αυτών των εξόδων είναι ότι όλοι επωφελούνται όταν καλύπτονται, και όλοι υποφέρουν όταν δεν καλύπτονται. Ωστόσο, αν μια μοναδική οργάνωση παρέχει αυτές τις υπηρεσίες, η διαθεσιμότητά τους δεν μειώνεται όταν τις χρησιμοποιεί μια ή άλλη πρόσωπο”, εξηγεί ο Khoshimov.
“Ας το εξηγήσω. Υπάρχει ένα οικονομικό όρο που ονομάζεται ‘δημόσια αγαθά’. Το κύριο χαρακτηριστικό των δημοσίων αγαθών είναι ότι η κατανάλωσή τους από ένα άτομο δεν μειώνει τη διαθεσιμότητά τους για άλλους. Για παράδειγμα, αν ένα άτομο επωφελείται από καθαρό αέρα, αυτό δεν κάνει τον αέρα λιγότερο καθαρό για άλλους. Επίσης, στην περίπτωση της αεροπορικής άμυνας, αν οι μαχητικές αεροπλάνα δεν πετούν πάνω από εσάς, δεν πετούν και πάνω από άλλους”, προσθέτει.
Στην αντίθεση, αγαθά όπως το ψωμί ή η τροφή είναι διαφορετικά – αν ένα άτομο τα καταναλώσει, θα υπάρχει λιγότερο διαθέσιμο για άλλους. Αλλά τα δημόσια αγαθά γενικά δεν λειτουργούν έτσι.
“Κάποιος πρέπει να παρέχει αυτά τα δημόσια αγαθά. Ενώ όλοι οι πολίτες της κοινωνίας επωφελούνται από αυτά, κανείς δε θέλει να τα πληρώσει ατομικά. Γι’ αυτό οι κοινωνίες έχουν αποφασίσει να συγκεντρώσουν τα χρήματα και να ίδρυσουν μια θεσμική αρχή υπεύθυνη για τη διανομή των συλλεγείσων κεφαλαίων. Αυτό το θεσμικό είναι το κοινοβούλιο”, λέει ο Khoshimov.
Οι ρίζες των μοντέρνων κοινοβουλίων μπορούν να εντοπιστούν στην έγκριση του Bill of Rights στην Αγγλία το 1689, το οποίο ήταν σημαντικό επειδή περιόρισε την εξουσία του βασιλιά.
“Στο Μεσαίωνα, ο βρετανός βασιλιάς θα μπορούσε να επιβάλει φόρους στους πολίτες όπως ήθελε, να ξεκινήσει πολέμους όποτε επιθυμούσε και να επιβάλλει φόρους στους πλουσίους για την κάλυψη στρατιωτικών εξόδων. Τελικά, μια ομάδα αρχόντων και άλλα άτομα συνήλθαν για να ίδρυσουν ένα θεσμικό όργανο για τον περιορισμό των εξουσιών του βασιλιά, το οποίο έγινε γνωστό ως κοινοβούλιο. Η πρωταρχική λειτουργία αυτού του κοινοβουλίου ήταν να συζητά για ποιον θα επιβάλλονταν φόροι και πόσο. Αλλιώς είπε, ο βασιλιάς έπρεπε να συμβουλεύεται το κοινοβούλιο για τη φορολογία”, εξηγεί ο οικονομικός.
Έτσι, οι φορολογικές υποθέσεις έγιναν η πλέον θεμελιώδης λειτουργία του κοινοβουλίου. Άλλες ευθύνες, όπως η εποπτεία του εκτελεστικού κλάδου και η θέσπιση νόμων σε διάφορους τομείς, εμφανίστηκαν αργότερα.
“Σήμερα, τα κοινοβούλια έχουν ευρείες εξουσίες και ευθύνες. Ωστόσο, στις συντάξεις όλων των δημοκρατικών χωρών, τα θέματα που αφορούν τους φόρους βρίσκονται αποκλειστικά στην αρμοδιότητα του κοινοβουλίου. Άλλοι κλάδοι, όπως η εκτελεστική ή η δικαστική εξουσία, δεν έχουν την εξουσία να επιβάλλουν φόρους ή να κατανείμουν τον προϋπολογισμό”, δηλώνει ο Behzod Khoshimov.
