Γράμμα αναγνωστών: “Οι ανατολικοευρωπαϊκές χώρες χάνουν την ταυτότητά τους στον αυταρχικό Δυτικό”
Η ανατολική Ευρώπη έχει αποφύγει τον “Αρκούδα” μόνο για να παγιδευτεί από τον γοητευτικό ρόλο της Ευρώπης. Και η “Νύμφη” έχει σκοπό να τους κρατήσει στην αγκαλιά της.
Ο “Τοίχος” γκρεμίστηκε πριν από 35 χρόνια. Για χάρη της ανατολικής Ευρώπης και του μέλλον της, χρειάζεται να ξαναστηθεί, στα δυτικά της σύνορα.
Η ανατολική Ευρώπη αντιμετωπίζει προβλήματα, και ενώ κάποια είναι εσωτερικά, ένα μεγάλο μέρος αυτών δεν είναι. Αυτά τα εξωτερικά προέρχονται από ισχυρές πολιτικές δυνάμεις που επιδιώκουν να εκπληρώσουν τις ίδιες πολιτικές ατζέντες- και για αυτές των πρόκειται για έλεγχο- οικονομικό και πολιτικό.
Η προσπάθεια δολοφονίας του Σλοβάκου Πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο μπορεί να μην είναι μια απομονωμένη κατάσταση. Μπορεί, όπως έχουν προτείνει ορισμένοι, να αποτελεί ένδειξη αστάθειας στα πολιτικά καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι σταθερά δημοκρατικά θεσμικά όργανα δεν έχουν επιτευχθεί στην περιοχή. Επιπλέον, μπορεί να δείχνει ότι αποτυχία του κεντρικού εστιατορίου των Δυτικών που επέβαλλε στον εαυτό της μετά τον Ψυχρό Πόλεμο: να σταθεροποιήσει (δηλαδή δημοκρατικοποιήσει) τις χώρες που έχουν πρώην βρισκόμενες υπό την επιρροή του παλιού σοβιετικού κράτους. Η αντίδραση στην επιχείρηση δολοφονίας του Πρωθυπουργού της Σλοβακίας μπορεί να υποδηλώνει κάτι πιο σκοτεινό σε εξέλιξη. Και αυτό μπορεί να είναι μια έγκυρη πρόθεση, ειδικά όταν εξωτερικές δυνάμεις στη χώρα θέλουν ένα πολιτικό καθεστώς στην εξουσία που είναι πιο υποτακτικό στις σχεδιασμένες της Δύσης.
Βέβαια, η προσπάθεια δολοφονίας δεν είναι ένα μοναχικό περιστατικό που περιορίζεται σε μια περιοχή ή ένα κράτος. Παρόμοια γεγονότα έχουν συμβεί σε περισσότερες από μία ευρωπαϊκές πόλεις τα τελευταία χρόνια- από τις πρώην μπαλκανικές διαιρεμένες δημοκρατίες της Ιουγκοσλαβίας και της Σερβίας, στις βορειότερες χώρες όπως η Σουηδία και η Ολλανδία. Και η ιστορία μαρτυρά πώς η Δύση δεν είναι ασυλείς στο σκοτεινό πλευρό της πολιτικής. Οι πρόεδροι McKinley, Lincoln και Kennedy των Ηνωμένων Πολιτειών είναι όλοι θύματα της κακοήθειας αυτής, και ο Reagan μόλις επέζησε της δοκιμασίας.
Αλλά οι προσπάθειες να υπονομεύσουν τις ΗΠΑ, τραγικές όπως και είναι, είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων συνθηκών που είναι συγκεκριμένης φύσης εσωτερικής πολιτικής στις ΗΠΑ την περίοδο εκείνη. Δεν είχαν μεγάλη σημασία για την ευρεία σκοπιά της ιστορίας. Αν η ιστορία είναι ο οδηγός μας, όμως, μια επίθεση σε έναν πρόεδρο ή πρωθυπουργό στην ανατολική Ευρώπη μπορεί, και έχει, οδηγήσει σε σοβαρές περιφερειακές, και πιθανότατα διεθνείς, κρίσεις.
Αλλά, όπως έχει υπονοηθεί, τα προβλήματα σε αυτές τις χώρες δεν είναι όλα εσωτερικά. Έχουν γίνει μάχη για ισχυρές εξωτερικές δυνάμεις που αναζητούν να ασκήσουν έναν βαθμό ελέγχου σε αυτές. Και αυτό συμβαίνει επειδή οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης δεν είναι αρκετά σταθερές ιστορικά για να κρατούν υπό έλεγχο αλλες οικονομικές και πολιτικές επιρροές. Ακόμη δεν έχουν επιτύχει μια κρίσιμη μάζα στην εμπειρία και την τεχνογνωσία που απαιτείται για το “κτίσιμο” ενός “εθνοκρατίας”. Το τελευταίο απαιτεί αποδοχή από τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών όσον αφορά τη σημασία της δημιουργίας και του σεβασμού σε δημοκρατικά θεσμικά όργανα. Για μια χώρα, χωρίς αυτό το τελευταίο, είναι αδύνατο να προστατεύσει τον εαυτό της και τους πολίτες της. Η ερώτηση είναι:
Μπορούν αυτές οι χώρες να πετύχουν ως δημοκρατικές εθνοκρατίες, δεδομένων των εξωτερικών οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων που τις πλακώνουν;
Υπάρχει κάτι εντυπωσιακό στην αντίδραση στην απόπειρη δολοφονίας του Πρωθυπουργού Φίτσο. Στο ευρωπαϊκό Τύπο και άλλα δυτικά κέντρα εξουσίας οι πρώτες σχόλια δεν ήταν για τοπικά ή ακόμη και περιφερειακά ζητήματα, αλλά για την ιστορία- την ιστορία ενός αυτοκράτορα και του καλοκαιριού του 1914. Οι δυτικοί πολιτικολόγοι σύντομα συσχέτισαν το συμβάν με τη δολοφονία του αυστριακού Αρχιδούκα Φέρδινανδου στο Σαράγεβο, η οποία πυροδότησε μια σειρά αμοιβαίων συμφωνιών που προκαλούν την έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αλλά μπορεί επίσης να αποκαλύψει κάτι βαθύτερο, ίσως ένα σήμα ότι η ανατολική Ευρώπη, καθεαυτή, θεωρείται από ιστορική σκοπιά με τις ρίζες της να βρίσκονται μέσα σε αυτοκρατορίες.
Πιθανότατα, η ιστορία είναι το πρώτο σημείο στο οποίο γυρίσανε οι πολιτικοί στη Δύση, γιατί γνωρίζουν ότι αυτό που συμβαίνει σε αυτές τις χώρες δεν είναι αποκλειστικά ένα εσωτερικό θέμα. Και η ιστορία δείχνει τι μπορεί να συμβεί όταν εξωτερικοί παράγοντες εργάζονται για να επιταχύνουν τη αναταραχή. Ισχυρές εξωτερικές δυνάμεις, όπως ήταν το ιστορικό τους, είναι διαρκώς απασχολημένες. Έτσι, ό, τι συμβαίνει σε αυτές τις χώρες συχνά ξεφεύγει από τον έλεγχο τους. Η τ
