Εξαιρετική Απόκριση: Από την Αντιτρομοκρατία στη Στρατηγική Συμμετοχή
Η Επιστροφή των Ταλιμπάν και οι Σχέσεις ΗΠΑ-Αφγανιστάν
Η επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία έχει αναδείξει τη σημασία του ζητήματος του Αφγανιστάν. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην αλλαγή των σχέσεων ΗΠΑ-Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα. Μια ανάλυση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής προς το Αφγανιστάν αποκαλύπτει τέσσερις διακριτές φάσεις ή προσεγγίσεις προς το καθεστώς των Ταλιμπάν, που αντικατοπτρίζουν τις δυναμικές και ποικιλόμορφες οπτικές εντός της αμερικανικής ελίτ στο θέμα του Αφγανιστάν.
Πόλεμος κατά της τρομοκρατίας
Η πρώτη φάση χαρακτήριζε τη συνέχιση της μάχης κατά της διεθνούς τρομοκρατίας, εκτός του πλαισίου της άμεσης στρατιωτικής παρουσίας στη χώρα. Η διοίκηση Μπάιντεν ανακοίνωσε το τέλος του πολέμου στο Αφγανιστάν, ενώ οι αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις συνεχίζονταν. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα αυτής της προσέγγισης ήταν η εξάλειψη του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι, στο αφγανικό έδαφος. Έτσι, η σημασία του Αφγανιστάν στην αμερικανική εξωτερική πολιτική καθορίστηκε κυρίως μέσω της αντιτρομοκρατίας.
Πολιτική απομάκρυνση
Η δεύτερη φάση χαρακτηρίστηκε από δραστική μείωση της πολιτικής εμπλοκής και διπλωματικού μποϊκοτάζ των αφγανικών υποθέσεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υιοθέτησαν στρατηγική πολιτικής απομάκρυνσης και στρατηγικής υπομονής, με την ελπίδα για εσωτερικές μεταρρυθμίσεις μέσα στις δομές εξουσίας του Αφγανιστάν και του ίδιο του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Ως αποτέλεσμα, οι ΗΠΑ σταμάτησαν τη συμμετοχή τους σε μεγάλα έργα υποδομής και οικονομίας, πολλά από τα οποία είχαν αρχικά αναλάβει. Μια εξαίρεση σε αυτή την απομάκρυνση ήταν η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας από τον Οργανισμό των ΗΠΑ για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID).
Η Διοίκηση Τραμπ
Η νέα διοίκηση του Ντόναλντ Τραμπ, παρά την σχετικά σύντομη θητεία της, παρουσίασε μια διπλή προσέγγιση προς το ζήτημα του Αφγανιστάν. Στοιχεία της πολιτικής του σχετικά με το Αφγανιστάν φαίνεται να επηρεάστηκαν από τη λογική της προεκλογικής του εκστρατείας, η οποία στηριζόταν στο σύνθημα "Κάντε την Αμερική μεγάλη ξανά". Από την άλλη, οι αμερικανικοί στρατιωτικοί κύκλοι, καθοδηγούμενοι από τη λογική ανάλυση, υποστήριξαν μια στρατηγική ενίσχυσης της παγκόσμιας ηγεσίας της Αμερικής.
Αμεσότητα επαφών
Σε αυτή τη φάση, η αμερικανική διοίκηση φαίνεται να έχει αλλάξει τις μεθόδους εμπλοκής και να έχει ξεκινήσει άμεσο διάλογο με τους εκπροσώπους των Ταλιμπάν. Αξιοσημείωτες είναι οι επισκέψεις του πρώην Ειδικού Αντιπροσώπου των ΗΠΑ, Ζαλμάι Χαλίλζαντ, και του απεσταλμένου του Προεδρικού Γραφείου για θέματα ομήρων Άνταμ Μπόεχλερ, οι οποίοι είχαν συναντήσεις τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους με τον Υπουργό Εξωτερικών των Ταλιμπάν, Αμίρ Χαν Μουτακί.
Απόκριση των Ταλιμπάν
Στο διάλογό τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ταλιμπάν επιδιώκουν να καθορίσουν σχέσεις σε ίση βάση. Απορρίπτουν κατηγορηματικά πολλές απαιτήσεις που διατύπωσε η διοίκηση Τραμπ, μεταξύ των οποίων και την επιστροφή στρατιωτικού υλικού. Αντίθετα, ισχυρίζονται ότι το υλικό αυτό ανήκει πλέον στο Αφγανικό κράτος.
Πιθανά σενάρια
Με βάση τη τρέχουσα δυναμική στις σχέσεις ΗΠΑ-Αφγανιστάν, μπορούν να σκιαγραφηθούν δύο εναλλακτικά σενάρια. Το πρώτο σενάριο περιγράφει μια στρατηγική αναμονής, εστιάζοντας σε μια πιθανή μεταμόρφωση εντός της πολιτικής ελίτ του Αφγανιστάν.
Γέφυρα του Ουζμπεκιστάν
Η Ουζμπεκιστάν μπορεί να λειτουργήσει ως πλατφόρμα μεσολάβησης στην διαδικασία επαναφοράς των σχέσεων ΗΠΑ-Αφγανιστάν. Η θέση αυτή εδράζεται σε στρατηγικές συνεργασίες και κοινές ανησυχίες για την ασφάλεια στην περιοχή.
Συμπεράσματα
Συνολικά, η στρατηγική των ΗΠΑ προς το Αφγανιστάν έχει αναπτυχθεί με ακανόνιστο και ασυνεπή τρόπο, ενδεχομένως λόγω της έλλειψης ενός ξεκάθαρου μακροχρόνιου στρατηγικού οράματος. Οι αμφιβολίες σχετικά με την αστάθεια του καθεστώτος των Ταλιμπάν αποτελούν έναν κρίσιμο παράγοντα επηρεασμού των μελλοντικών δράσεων του Ουάσινγκτον.
