Η Καζακική Ιστορία Αγάπης Χαραγμένη σε Πέτρα και Μνήμη
ΑΣΤΑΝΑ – Ενώ η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου στις 14 Φεβρουαρίου, που εισήχθη μέσω της δυτικής κουλτούρας, γιορτάζεται ευρέως στο Καζακστάν, μια τοπική γιορτή της αγάπης στις 15 Απριλίου, γνωστή ως Ημέρα Κόζυ-Κορπές και Μπαγιάν Σουλού, κερδίζει έδαφος. Πρωτοεμφανίστηκε το 2011 και τιμά το θρυλικό παραμύθι από την Καζακή λαϊκή παράδοση.Σε αντίθεση με τον πολυάσχολο χαρακτήρα του μεσο-Φεβρουαρίου, ο 15 Απριλίου φαίνεται ήρεμος και χαλαρός. Μια μέρα που ανήκει μόνο σε εσάς δύο – για να περπατάτε κρατώντας το χέρι του άλλου, για αιθέρια πικνίκ, ή απλά για να κοιτάτε τα άστρα σε σιωπή.
Φέτος, ενώ σκεφτόμουν τι να γράψω για την ημέρα, βρέθηκα στο Ταράζ. Τυχαία, επισκέφτηκα το μαυσωλείο της Aisha Bibi, ένα μέρος που είχα ακούσει πολλές φορές αλλά ποτέ δεν το είχα σκεφτεί πραγματικά. Όταν καθόμουν μπροστά στους αρχαίους τοιχώματές του, εκπλάγηκα. Υπήρχε κάτι στη σιωπή, στην όμορφη διακόσμηση που έκανε το παραμύθι να ζωντανεύει. Τότε συνειδητοποίησα ότι αυτό δεν ήταν απλά ένας μύθος για την αγάπη, όπως αυτός του Κόζυ-Κορπές και της Μπαγιάν Σουλού – ήταν μια αιώνια μαρτυρία αφοσίωσης.
Ο μύθος διηγείται την ιστορία της Aisha, κόρης ευγενής, και του Καραχάν, νεαρού άρχοντα. Η αγάπη τους ήταν γνήσια και βαθιά, αλλά απαγορευμένη. Ο πατέρας της αρνήθηκε την πρόταση του Καραχάν, οπότε η Aisha, αποφασισμένη να είναι με τον αγαπημένο της, έφυγε με την πιστή νταντά της μόνο δίπλα της.
Ο πατέρας της της έριξε κατάρευση: “Μπορείς να διασχίσεις έξι ποτάμια, αλλά δεν θα διασχίσεις το έβδομο. Θα δεις το καπέλο του από μακριά – και όχι πιο κοντά.”
Πριν όμως καταφέρει να διασχίσει το έβδομο ποτάμι, η μοίρα επενέβη. Σταμάτησε να πλένει το πρόσωπό της, χωρίς να γνωρίζει ότι ένα δηλητηριώδες φίδι είχε μπει στο κεφάλι της. Όταν το ξανάβαλε, της δάγκωσε. Το δηλητήριο εξαπλώθηκε γρήγορα και αποδείχτηκε θανατηφόρο.
Μόλις άκουσε τα νέα, ο Καραχάν έτρεξε στο πλευρό της με γιατρούς και ιμάντες. Καταλαβαίνοντας ότι ήταν πολύ αργά, την παντρεύτηκε όσο ακόμα ήταν ζωντανή, ψιθυρίζοντας στο αυτί της: “Αϊσά, τώρα είσαι η γυναίκα μου.” Αυτές ήταν οι τελευταίες λέξεις που άκουσε ποτέ.
Την έθαψε εκείνος σε εκείνο το λόφο και διέταξε ένα τόσο όμορφο μαυσωλείο, ώστε το όνομά της να ζει για πάντα. Και το κάνει.
Μόλις 18 χιλιόμετρα από το Ταράζ, η κατασκευή που έφτιαξαν είναι μοναδική στο Καζακστάν. Οι τοίχοί της είναι επενδεδυμένοι με περισσότερα από 60 είδη πλακίδια από τερακότα, καθένα με λεπτές ανθικές και γεωμετρικές μοτίβα. Ο δυτικός τοίχος παραμένει ανέγγιχτος από τον 12ο αιώνα. Οι τεχνίτες χρησιμοποίησαν ξυλεία κέδρου αντί για σίδερο για ενισχύσεις. Μια κολώνα διαθέτει 16 σειρές πλακιδίων, που υποτίθεται ότι συμβολίζουν την ηλικία της Aisha τη στιγμή του θανάτου της.
Μια επιγραφή, που διατηρείται ακόμα μετά τους αιώνες, γράφει σε αρχαία κουφικά γράμματα: “Φθινόπωρο… Νέφη… Η γη είναι όμορφη…”
Πέρα από τον σχεδιασμό του, το μαυσωλείο αυτό κρύβει μυστήρια. Μέσα στο μαυσωλείο, η ακουστική είναι τόσο παράξενη που ακόμα και ένα ψίθυρο αντηχεί σαν μουσική. Κάποιοι πιστεύουν ότι τα τοιχώματα αναμειγνύονταν με χαλκό και μέταλλα για να δημιουργήσουν ένα είδος εφέ ταμπουρέ. Τα αποκαλούν “μουσικά πλινθίδια.”
Το μαυσωλείο της βρίσκεται απέναντι από αυτό που χτίστηκε για τον Καραχάν – πέρα από την ανάγλυφη, αλλά ορατή. Όπως είπε ο πατέρας της. Για δεκαετίες, ήταν τα ψηλότερα κτίρια στο Ταράζ. Από το ένα, μπορούσε κανείς να δει την οροφή του άλλου. Ο Καραχάν επισκεπτόταν τον τάφο της κάθε πρωί, κρατώντας πέντε κόκκινα τριαντάφυλλα σε ένα κανά.
Σήμερα, οι γυναίκες έρχονται εδώ για να προσεύχονται για αγάπη, για παιδί, για ευτυχία. Τις είδα – σιωπηλές, θρησκευτικές, στέκοντας μπροστά στον τόπο ανάπαυσης της Aisha με ελπίδα στα μάτια τους.
Στέκοντας εκεί, ένιωσα κάτι να αλλάζει. Σαν να η αγάπη – πραγματική, αιώνια, πικρόγλυκη – να ζει ακόμα μεταξύ αυτών των τοιχωμάτων. Τοποθέτησα το χέρι μου στα χαραγμένα πλακίδια και ένιωσα τη ζεστασιά του ήλιου, αλλά και κάτι άλλο: τη μνήμη κάποιου που αγάπησε, και αγαπήθηκε, πέρα από τα όρια του χρόνου.
Η 15η Απριλίου δεν είναι απλά μια ημερομηνία στο ημερολόγιο. Είναι ένα υπενθύμιση ότι οι μεγάλες ιστορίες αγάπης δεν ξεθωριάζουν, όχι αν τις συνεχίσουμε να τις διηγούμαστε, να τις επισκέπτομαι και να τις νιώθουμε.
