Νομάδικες Αγώνες: Μία Μακρά και Ευγενής Ιστορία
Με τα πέμπτα Παγκόσμια Παιχνίδια Nomad σχεδόν προ των πυλών, είναι ίσως καλός ο καιρός να ρίξουμε μια ματιά στην εκπληκτική ιστορία αυτών των αγώνων. Γνωρίζουμε ότι οι νομάδες σε ολόκληρη την Κεντρική Ασία συμμετείχαν σε αγωνίσματα εδώ και εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, χρόνια. Όπως και με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, έτσι και οι νομαδικοί αγώνες είχαν τις ρίζες τους στη φυσική δύναμη και την προετοιμασία για τη μάχη. Για τους Έλληνες, φυσικά, ήταν το δόρυ, ο δίσκος, ο πάλη και το τρέξιμο, ενώ για τους νομάδες είναι οι ιπποδρομίες, η πάλη και το τοξοβολία που αποτελούν τα βασικά αθλήματα. Ακόμα και το επιτραπέζιο παιχνίδι Togyzkumalak (και η αφρικανική αντιστοιχία του, Oware) – στο οποίο οι ανταγωνιζόμενοι προσπαθούν να συλλέξουν έναν συγκεκριμένο αριθμό χάντρων – μπορεί να θεωρηθεί ως εκπαίδευση στη στρατηγική για στρατηγούς.Υπάρχουν λίγα γραπτά έγγραφα, ιδιαίτερα τα πρώιμα, που δίνουν μια ένδειξη για το πώς διεξάγονταν οι αθλητικοί αγώνες στη στέπα. Στη Μογγολία, τα τρία μεγάλα “παιχνίδια των ανδρών” – το τοξοβολία, οι ιπποδρομίες και η πάλη – αναφέρονται στην Επιτραπέζια Ιστορία των Μογόλων, όπου εξακολουθούν να γιορτάζονται στο ετήσιο φεστιβάλ Naadam. Αυτό το μεγάλο φεστιβάλ πραγματοποιείται κάθε χρόνο από το 1639 και γιορτάζεται σε κάθε μέρος της χώρας.
Ήδη, μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα, κυκλοφορούσαν εγχειρίδια που καθόριζαν τους κανόνες και τις τεχνικές για το τοξοβολία. Οι διοικητές Mamluk στην Αίγυπτο και τη Συρία, πολλοί εκ των οποίων ήταν απόγονοι των νομάδων Τούρκων Qipchaq από την καζακική στέπα που είχαν κάποτε ανήκει στη Χρυσή Ορδή, ανέπτυξαν το Furusiyya – στρατιωτικά εγχειρίδια που δίδασκαν σε ιππείς προσαρμογή ρούχων για την πρακτική του τοξοβολία, πώς να κρατούν τα “Νύχια του Καλιαμπέντζου” για να κρατούν σωστά το τόξο και πώς να αναπτύξουν τη δύναμή τους. Ένας νέος ξεκινούσε με ένα βέλος χωρίς φτερά το οποίο εκτοξευόταν ξανά και ξανά σε ένα στόχο μόνο ένα βήμα μακριά. Ο Tayburgha al Kaklamish al-Yunani, ένας Mamluk προερχόμενος από την Κιψακ καταγωγής, έγραψε ένα ποίημα 200 στίχων δίνοντας πλήρεις οδηγίες για το τοξοβολία, τις οποίες οι νέοι αναμενόταν να μάθουν απέξω.
Ως υψηλή προτεραιότητα τατοξοβολία από το άλογο και το να φοράνε και να αφαιρούν εντελώς την πανοπλία ενώ οδηγούν σε άλογο. Διδάσκονταν για το πώς να φροντίζουν ένα άρρωστο άλογο και για το πώς να κρατάνε το εξάρτημα του αλόγου τους σε καλή κατάσταση. Έχουμε αναφορές από τον 15ο αιώνα μ.Χ. των Mamluks που συμμετείχαν σε διαγωνισμούς που λεγόταν qabaq στους οποίους έπρεπε να βοηθούν ένα βέλος προς τα κάτω σε ένα καλάθι γεμάτο άμμο και προς τα επάνω μέσα από ένα δαχτυλίδι τοποθετημένο επάνω από επτά μέτρα από το έδαφος. Μόνο μετά από την τέλεια ολοκλήρωση και των δύο βολών μια δύναμη μπορεί να επιτύχει το καθεστώς ενός εκπαιδευμένου πολεμιστή. Όταν απεσταλμένοι από την Χρυσή Ορδή, πρόγονοι του Καζαπσκού Κανατού, επισκέπτονταν τους Mamluks θα παρακολουθούσαν αγώνες τοξοβολίας που κράταγαν αρκετές ημέρες.
Λίγα χρόνια μετά, το 1403, πρέσβεις του ισπανού Βασιλιά Ερρίκου Γ΄ της Καστίλης, υπό την ηγεσία του Ruy Gonzalex de Clavijo, ταξίδεψαν στη Σαμαρκάνδη στην υπέροχη πόλη σκηνή του Τιμούρ (Ταμερλάν). Η λεπτομερής αφήγηση του Clavijo για ό,τι είδε στη μεγάλη πόλη σκηνή έξω από τη Σαμαρκάνδη περιλαμβάνει μια περιγραφή ενός αγώνα πάλης: “Αυτοί οι παλαιστές ήταν ντυμένοι καθένας με ένα δερμάτινο ρούχο σαν αμάνικο γιλέκο και αρχικά πάλευαν μαζί και φαινόταν σαν να μην μπορούσε κανείς να υπερνικήσει τον άλλον. Εντολεύθηκε, όμως, να τελειώσει και τότε ένας πήγαινε γρήγορα ναρθήκη του αντιπάλου του, κρατώντας τον κάτω για μεγάλο χρονικό διάστημα, εμποδίζοντάς τον να σηκωθεί, γιατί αν μπορούσε να σηκωθεί θα θεωρούνταν ότι η πτώση του δεν ήταν νίκη.”
Το 18 αιώνα αυτά τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα άρχισαν να τραβούν την προσοχή των ευρωπαίων ταξιδιωτών. Το 1736, για παράδειγμα, ο αγγλος ταξιδιώτης John Castle, ο οποίος τότε ήταν συνδεδεμένος με τη ρωσική Εξερεύνηση της Ορενμπούργκ, αναχώρησε στη Δυτική Καζακική στέπα για να επισκεφθεί το Χαν Αμπούλ Χαίρ, σουλτάνος της νεωτέρας zhuz, του οποίου το καταφύγιο ήταν αρκετά ημέρες προς το νότιο. Ήταν εκεί που για πρώτη φορά ο Castle συνάντησε τα μεγάλα αετοφωλιά – bercut – που χρησιμοποιούν οι Καζάκοι για κυνήγι: “Ένα επιτραπέζιο στασίδι στήθηκε στο μπροστινό μέρος της σέλας, στο οποίο καθόταν και όταν υπήρχε η αφορμή, αφού συναντήθηκαμε με πολλές άγριες κατσίκες και άλογα, θα απελευθερωνόταν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και θα επιτυγχάνει αυτό το αποτέλεσμα, κατά το οποίο μόλις πλησίαζε στον κόσμο μόνον σε προσοχή, θα επιτίθεται στα μάτια του με τα νύχια του και το τυφλώνε, και έτσι δίνει την ευκαιρία για να το σκοτώσει εύκολα.” Ο Castle ήταν επίσης παρών όταν ο Αμπούλ Χαίρ διοργάνωσε έναν αγώνα ιπποδρομίων, προσφέροντας ένα ράστα τιμής ως έπαθλο
