Πέντε ιστορικές εορτές της 15ης Μαρτίου στην Ουγγαρία
Το 15 Μάρτη παραμένει μία από τις πιο σημαντικές ημερομηνίες στη σύγχρονη ουγγρική ιστορία. Ενώ σήμερα θεωρείται ευρέως ως εθνική εορτή που εορτάζει την Επανάσταση του 1848-49 και τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, αυτό δεν ίσχυε πάντοτε. Πράγματι, υπήρξαν χρόνοι όπου η γιορτή της 15 Μάρτη ήταν επικίνδυνη. Οι κυριαρχούντες αρχές συχνά αντιμετώπιζαν με ύποπτο βλέμμα αυτές τις εορτές. Εδώ, αναφέρουμε πέντε ιδιαίτερα μνημειώδεις 15 Μάρτη.
Πριν από την συμφωνία Αυστρίας-Ουγγαρίας: Η αιματηρή καταστολή του 1860
Μετά την ήττα της Επανάστασης του 1848-49 και του Πολέμου της Ανεξαρτησίας, το 15 Μάρτη έγινε μια ανεπιθύμητη επέτειος για όσους βρίσκονταν στην εξουσία. Όπως και άλλα σύμβολα της επανάστασης, η γιορτή αναστέλλονταν, και όσοι επέλεγαν να τη γιορτάζουν αντιμετώπιζαν σοβαρές κυρώσεις. Ωστόσο, ο σεβασμός για αυτήν την ημερομηνία ποτέ δεν εξαφανίστηκε.
Γινόταν βασική μορφή αντίστασης ενάντια στον απολυτικό καθεστώς.
Στις 15 Μάρτη 1860, φοιτητές και πολίτες της Πέστ οργάνωσαν μια μεγάλη εορτή μνήμης. Η χρονική στιγμή ήταν σημαντική: το 1859, η Αυστρία υπέστη μια καταλυπτική ήττα από τη συμμαχία Γαλλίας-Πιεμόντο στο Μαγκέντα και το Σολφερίνο, αναγκάζοντας τον αυτοκράτορα Φραντζ Ιώσηφ να αποδεχθεί επιφυλακτικά ένα κατάπαυση πυρός. Η Αυστρία έχασε τον έλεγχο της Λομβαρδίας, και λίγο πριν από τη 15 Μάρτη, οι μεγάλοι δούκες του Χάπσμπουργκ εκδιώχτηκαν από τη Βόρεια Ιταλία. Αυτά τα γεγονότα έδωσαν θάρρος στους υποστηρικτές της επανάστασης ενώ έκαναν τις αρχές να ανησυχούν όλο και περισσότερο.
Οι νεαροί ενεργοί πρώτα προσπάθησαν να διεξάγουν μνημόσυνο για τους πεσόντες αγωνιστές της ελευθερίας στην κεντρική ενορία της πόλης και αργότερα στο φραγκισκανικό μοναστήρι, αλλά και τα δύο αιτήματά τους απορρίφθηκαν. Τελικά, κατάφεραν να διεξαγάγουν μια λειτουργία στην καλβινιστική εκκλησία στην πλατεία Κάλβιν, όπου τραγούδησαν το πατριωτικό ανθέμιο “Σόζατ”. Η συγκέντρωση κατόπιν κινήθηκε προς το νεκροταφείο στο Φέρεντβαρος (κοντά στη σημερινή εκκλησία του Αγίου Βικέντιου Γλασκώβης στη συμβολή των οδών Μέστερ και Χάλερ), μόνο για να βρεθεί αποκλεισμένο από τις αρχές. Μερικά άτομα διακρίθηκαν από την ομάδα, κάτι που έκανε τους υπόλοιπους να κατευθυνθούν προς το νεκροταφείο Κερεπεσί στον δρόμο Φιουμέι, που ήταν επίσης περιφραγμένο.
Όταν η πλήθος πέταξε στεφάνια πάνω από τους τοίχους του νεκροταφείου, οι στρατιώτες άνοιξαν πυρ εναντίον των διαδηλωτών.
Τρεις άνθρωποι τραυματίστηκαν, συμπεριλαμβανομένου του φοιτητή του νόμου Γκέζα Φορινιάκ, που υπέκυψε στα τραύματά του δύο εβδομάδες αργότερα, γίνοντας μάρτυρας της 15 Μάρτη. Ενώ μόνο λίγα εκατοντάδες είχαν συμμετάσχει στο αρχικό άνθισμα, δεκάδες χιλιάδες παραβρέθηκαν στην κηδεία του.
15 Μάρτη κατά την εποχή Χόρτι: Μια βίαιη καταστολή
Ακόμη και μετά τη Συμφωνία του 1867 μεταξύ Ουγγαρίας και Αυστρίας, το 11 Απριλίου—που σημάδευε την εφαρμογή των Απριλίνιων Νόμων—θεωρείτο η επίσημη επέτειος της επανάστασης, καθώς ήταν μια λιγότερο αμφιλεγόμενη ημερομηνία για τον Φραντζ Ιώσηφ. Ωστόσο, οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας συνέχιζαν να τιμούν την 15η Μάρτη. Αυτό ίσχυε και κατά τη διάρκεια της εποχής του Χόρτι, αν και ορίστηκε επίσημα ως εορταστική ημέρα μόνο το 1927. Ωστόσο, οι εορτασμοί συχνά εστίαζαν στη μνήμη των Άραντ, Βιλάγκος και ακόμη και της Συνθήκης της Τριανόν, παρά στα αρχικά επαναστατικά γεγονότα. (Ακόμα άνοιξαν νομική δίκη για την ερμηνεία του 1848.)
Στις 15 Μαρτίου 1942, οι εκδηλώσεις μνήμης εξελίχθηκαν σε ευρεία αντιπολεμική διαδήλωση.
Εκπληκτικά για πολλούς σήμερα, τόσο Σοσιαλδημοκράτες όσο και Κομμουνιστές ανέλαβαν την 15 Μάρτη ως δική τους. Συχνά διοργάνωναν τελετές τοποθέτησης στεφάνων και μαζικές συγκεντρώσεις προς τιμήν της. Η αυξανόμενη δυσαρέσκεια με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τους οδήγησε να ενωθούν με αντιγερμανικούς δεξιούς πολιτικούς για την περίσταση. Η Ουγγρική Ιστορική Επιτροπή Μνημείων διοργάνωσε ένα γεγονός στο άγαλμα του Πετέφι στη Βουδαπέστη, προσελκύοντας ένα ευρύ κίνημα κατά του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων προσώπων όπως ο Έντρε Μπάιτσυ-Ζσιλίνσκι και ο Áρπαντ Σακάσ
