Υρύμδαυ: Πώς οι Καζάκοι Προσκαλούν τη Τύχη και Αγκαλιάζουν το Αθέατο στην Καθημερινή Ζωή
Άστανα – Μεγάλωσα σε ένα ρωσόφωνο περιβάλλον, αλλά μέσα σε βαθιά ριζωμένες καζακικές παραδόσεις – ή έτσι τουλάχιστον αισθάνομαι πάντα. Από μικρή, έβλεπα έναν κόσμο όπου η καθημερινή ζωή διασταυρεύτηκε με πιστεύω στο αθέατο. Οι προλήψεις και ο βαθύς σεβασμός για το υλικό κόσμο αναμειγνύονταν αβίαστα με μια ακατασβέστατη αντίληψη των δυνάμεων πέρα από αυτά που μπορούσαμε να δούμε.Μία από τις πρώτες μου αναμνήσεις αυτού ήταν στο παλιό μικρό διαμέρισμά μας στην Κοκσετάου, όπου η οικογένειά μου έζησε μέχρι τα δέκα μου χρόνια. Όπως κάθε καλός γείτονας, δανειζόμασταν συχνά είδη κουζίνας από τους γείτονές μας. Η μητέρα μου με έστελνε να φέρω ένα κατσαρόλι ή ένα πιάτο, αλλά όταν έφθανε η στιγμή να το επιστρέψουμε, πάντα έβαζε γλυκά ή μικρά εδέσματα μέσα. Περίεργη, της ρώτησα γιατί. Μου εξήγησε ότι αυτό ήταν ένας τρόπος να μοιραζόμαστε το “ύρς” μας – μια καζακική λέξη που σημαίνει ευημερία ή πλούτο. Να επιστρέψεις ένα άδειο πιάτο ήταν να ρισκάρεις τη δική σου καλή τύχη. Ως παιδί, αυτό φάνηκε σαν ένα παιχνίδι, αλλά με τα χρόνια, έγινε μια σταθερή πρακτική, κάτι που κράτησα μαζί μου ως ενήλικας.
Αυτή ήταν η πρώτη μου εισαγωγή στο “ύρυμδαου,” μια καζακική παράδοση της ανάγνωσης των οιωνών, την αναγνώριση των σημάτων και τη λήψη ή τη δωροδοκία μικρών στοιχείων για την καλή τύχη. Δεν πρόκειται για αυστηρά τελετές αλλά μάλλον για μια ενστικτώδης προσέγγιση στη ζωή – μια ανεκφράστη κατανόηση ότι οι ορατοί και οι αόρατοι κόσμοι πρέπει να διατηρούνται σε ισορροπία. Τουλάχιστον, έτσι αντιλαμβάνομαι το ύριμδαου, και δεν προσπαθώ να θεωρηθώ πλήρης ειδήμων σε αυτό το θέμα.
Για παράδειγμα, προσπαθώ να ξεκινώ σημαντικές εργασίες την Τετάρτη επειδή μεγάλωσα πιστεύοντας ότι είναι μια ευνοϊκή ημέρα. Όταν αντιμετωπίζω οικονομικές δυσκολίες, δωρίζω σε φιλανθρωπικές οργανώσεις ή βρίσκω έναν τρόπο να βοηθήσω κάποιον που έχει ανάγκη. Πολλοί μπορεί να δουν αυτό ως τον νόμο της ισορροπίας – δίνοντας πριν λάβουμε – αλλά για μένα, είναι μια παράταξη του ύρυμδαου, ένας τρόπος να ευθυγραμμίσω τον εαυτό μου με την τύχη και την καλοσύνη.
Τα ονόματα, επίσης, συχνά συνδέονται με αυτήν την πίστη. Κατά τη διάρκεια της σοβιετικής εποχής, η διάσημη τραγουδίστρια Αϊντά Βεντίσεβα ήταν γνωστή, και η μητέρα μου, λάτρης της μουσικής, με έβαλε αυτό το όνομα. Κάπως έτσι, εκείνο το όνομα με διαμόρφωσε. Πάντα είχα μια βαθιά εκτίμηση για τις τέχνες, και συχνά αναρωτιέμαι αν αυτό ήταν μια επέκταση της παράδοσης, ένα είδος ψιθυριστή ελπίδα η οποία περνούσε μέσω ενός ονόματος.
Νομίζω ότι οι Καζάκοι κατανόησαν από παλιά ότι η τύχη δεν είναι απλά τυχαία – προσκλήτρα. Οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι αν κάποιος επιτύχει, μια μερίδα της τύχης του μπορεί να μοιραστεί. Σε μεγάλες γιορτές, οι άνθρωποι θα παίρναν φαγητό από τον γλέντι ή ακόμα θα ζητούσαν ένα αντικείμενο από τον ευτυχισμένο άνθρωπο, ελπίζοντας ότι αυτή η κίνηση θα επιτρέψει στην τύχη να τους ευνοήσει επίσης. Αλλά το ύρυμδαου δεν ήταν απλά για να παίρνουν – ήταν και για την προσπάθεια. Η τύχη μπορεί να χτυπήσει την πόρτα σας, αλλά πρέπει να είστε πρόθυμοι να την υποδεχτείτε και να κάνετε ο ίδιος το έργο.
Αυτό μου συνέβη. Όταν προετοιμαζόμουν να σπουδάσω στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το λύκειο, πήρα ένα στυλό από την αδερφή μου, η οποία είχε επισκεφθεί τη χώρα πριν από εμένα. Και όταν αποφοίτησα, οι μικροί ξάδελφοί μου πήραν κάτι δικό μου, πιστεύοντας ότι αυτό θα τους φέρει τύχη στις δικές τους σπουδές. Ήταν μια ήσυχη, αναφαίρετη κατανόηση που περνούσε από γενιά σε γενιά.
Συγκριτικά, το ύρυμδαου ήταν ένας τρόπος για τους Καζάκους να πλοηγούνται σε έναν απρόβλεπτο κόσμο και να βρουν ένα μέτρο ελέγχου στα μεγάλα και συχνά σκληρά τοπία των στεπών. Η ζωή εδώ δεν ήταν ποτέ εύκολη – ατελείωτες λεηλασίες, βάρβαροι χειμώνες, ένα ανελέητο κλίμα. Η επιβίωση απαίτησε περισσότερο από απλά ανθεκτικότητα. Απαιτούταν μια αιχμηρή επίγνωση των σημάτων του κόσμου. Πιστεύω ότι γι’ αυτό οι Καζάκοι προσεγγίζουν τη ζωή με βαθύ σεβασμό, όχι μόνο για τη φύση αλλά και για τις αόρατες δυνάμεις που καθοδηγούν τα μονοπάτια μας.
Περισσότερο από οτιδήποτε, είμαι πεπεισμένη ότι το ύρυμδαου είναι μια πράξη αισιοδοξίας. Είναι η πίστη ότι η τύχη, η ευτυχία και ο πλούτος δεν είναι απλά τυχαία αλλά πράγματα που μπορούν να καλλιεργηθούν και να ενθαρρυνθούν. Μόνο αυτοί που προσέχουν τον ουρανό, τον αέρα και την κίνηση των ζώων μπορούσαν να επιβιώσουν στη στέπα. Αυτή η προσοχή, αυτή η πίστη στα σημάδια, έχει μεταφερθεί μέσα από τις γενιές.
Στο βιβλίο τους, «Καζάκ Πιστεύω» (Καζακικά Πιστεύω), οι συγγραφείς Αχμέτζαν Καϊμπαρούλι και Μπολάτ Μποπαίουλι γράφουν: «Μόνο τα καζακικά πιστεύω που έχουν διαφύγει πλήρως μέσα από αιώνες της νομαδικής ζωής έχουν επιζήσει. Είναι βαθιά χαραγμένα στη συνείδηση του έθνους και δεν α
