Kıbrıs Görüşmeleri: Uzlaşmaya Doğru Bir Adım mı?

Uzun yıllardır Kıbrıs, Güney’de Kıbrıs Cumhuriyeti ve Kuzey’de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olmak üzere ikiye bölünmüştür. Bu tümen, Türkiye’nin Kuzey’i işgal ettiğini gören bir askeri darbenin ardından 1974’te kuruldu. O zamandan beri, yıllar boyunca yapılan bir dizi görüşme ve anlaşma ile soruna barışçıl bir çözüm bulunması için çaba sarf edildi. En son müzakere turu, Nisan 2021’de, iki tarafın liderlerinin Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres ile birlikte Cenevre’de bir araya gelmesiyle gerçekleşti. Bu görüşmeler, her iki tarafın da adanın yeniden birleşmesini sağlayacak bir çözüm bulma isteğini ifade etmesiyle, uzlaşmaya yönelik önemli bir adım olarak görüldü. Görüşmelerde tartışılan ana konulardan biri de yetki paylaşımı meselesi. Kıbrıs Rum tarafı, gücün iki toplum arasında paylaşıldığı iki toplumlu, iki bölgeli bir federasyon çağrısında bulundu. Kıbrıs Türk tarafı ise, Kuzey’i fiilen ayrı bir devlet olarak tanıyan iki devletli bir sistem önerdi. Bu farklı önerilere rağmen, diğer alanlarda ilerleme kaydedilmiştir. Örneğin, her iki taraf da, iki taraf arasındaki gerilimi azaltmak ve güveni artırmak amacıyla adanın askerden arındırılması için çalışmayı kabul etti. Ayrıca, Kuzey ve Güney arasında daha kolay hareket sağlayacak sınır kapılarının açılması olasılığını da tartıştılar. Bununla birlikte, hala aşılması gereken önemli zorlukların olduğunu belirtmekte fayda var. En büyük engellerden biri mülkiyet hakları sorunudur – 1974’teki çatışma sırasında birçok Kıbrıslı Rum Kuzey’deki evlerinden çıkarıldı ve bu mülklerin gelecekteki herhangi bir çözümde nasıl yönetileceği konusunda net bir anlaşma yok. Bu, her iki taraftaki birçok insan için son derece duygusal bir mesele ve herkes tarafından kabul edilebilir bir çözüm bulmak kolay olmayacak. Diğer bir zorluk da, müzakerelerde dış tarafların rolüdür. Türkiye, Kuzey’de önemli bir rol oynuyor ve Türkiye’nin katılımı birçok kişi tarafından her iki taraf için de kabul edilebilir bir çözüm bulunmasının önünde büyük bir engel olarak görülüyor. Benzer şekilde, her ikisi de 1960 Zürih ve Londra anlaşmaları uyarınca Kıbrıs’ın garantörü olan Yunanistan ve İngiltere’nin müdahil olması da bazıları tarafından sorunlu görülüyor. Bu zorluklara rağmen, iyimser olmak için nedenler var. Görüşmelerin devam ediyor olması ve her iki tarafın da diyaloğa girmeye istekli olması olumlu bir işaret. Adanın askerden arındırılması gibi konularda ilerleme kaydedildi ve bir çözüm bulunabileceğine dair artan bir his var. Ancak nihayetinde, toplulukları için kabul edilebilir bir yol bulmak her iki tarafın liderlerine bağlı olacak ve bu da cesaret, uzlaşma ve barış taahhüdü gerektirecek.